Ξέρεις τη σημασία και το ρόλο των συναισθημάτων;

από την Αλεξάνδρα Παυλέτση - Στεφανή

Τα συναισθήματα είναι βασικό κομμάτι της ζωής μας, καθώς μας καθοδηγούν και μας βοηθούν στο να πάρουμε αποφάσεις και επηρεάζουν την ψυχική μας υγεία. Το κάθε συναίσθημα είναι πολύτιμο, αρκεί να αντιληφθούμε τι μήνυμα μας στέλνει και πως θα μπορούσαμε να το αξιοποιήσουμε. Είναι λοιπόν σημαντικό να αποδεχόμαστε το κάθε συναίσθημα, αντί να το κατηγοριοποιούμε σε θετικό ή αρνητικό, με στόχο την κατάλληλη έκφραση και διαχείριση του.

Τα θετικά συναισθήματα μπορεί να αποτελέσουν πολύτιμο βοηθητικό εργαλείο για πολλούς ανθρώπους και να συμβάλουν στο να ανταποκριθούν αποτελεσματικότερα στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Αν ένα άτομο χαρακτηρίζεται από θετικά συναισθήματα θα είναι σε γενικές γραμμές πιο αισιόδοξο για το μέλλον του και ενδεχομένως λιγότερο αυστηρό με τον εαυτό του με αποτέλεσμα να έχει μια γενική ευεξία. Αυτό βοηθάει στο να επιτευχθούν οι στόχοι του πιο εύκολα, επειδή το άτομο συνεχίζει να προσπαθεί για τους στόχους αυτούς ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες, σε αντίθεση με ένα άτομο που επικεντρώνεται στα αρνητικά συναισθήματα με αποτέλεσμα να εγκαταλείπει την προσπάθεια. Επίσης, είναι πιθανό το άτομο αυτό να αναπτύσσει πιο πολλές και ποιοτικά καλύτερες σχέσεις με τους γύρω του σε σχέση με κάποιον που βιώνει συνεχώς αρνητικά συναισθήματα. 

Ένα παλιρροιακό κύμα έντονων συναισθημάτων μπορεί να οδηγήσει το άτομο στην αίσθηση του αβοήθητου. Υπάρχουν όμως τρόποι αντιμετώπισης της κατάστασης.

Είναι βασικό να δίνουμε την άδεια στον εαυτό μας να αισθανθούμε πραγματικά ό,τι αισθανόμαστε. Πάνω απ όλα, είναι σημαντικό να αποδεχτούμε τον εαυτό μας και τα συναισθήματά μας, αντί να καταπολεμούμε τα έντονα συναισθήματα. Όταν δίνουμε χρόνο στα συναισθήματά μας, έχουν την τάση συρρίκνωσης και εξασθένησης.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της έκφρασης ενός συναισθήματος είναι σημαντικές ερωτήσεις, όπως «Με ποιο τρόπο νιώθω να εκφράζεται το συναίσθημα και τι ακριβώς νιώθω;». Η καταγραφή των σκέψεων και των συναισθημάτων εκείνη τη στιγμή είναι βοηθητική. Είναι μια προσπάθεια να φτάσουμε στη ρίζα του συναισθήματος και μια πρακτική που απαιτεί χρόνο, αλλά επίσης είναι απαραίτητη και η προθυμία του κάθε ατόμου αν είναι έτοιμο να δει με διαφορετικό τρόπο το συναίσθημα αυτό. Δεν χρειάζεται να βρεθεί αυτός ο διαφορετικός τρόπος τώρα, απλώς είναι σημαντική η προθυμία σε πρώτο επίπεδο. Είναι ένας τρόπος να αντιληφθούμε την πηγή του άγχους μας και ένας τρόπος να αντιληφθούμε πλήρως τις σκέψεις που μας οδηγούν σε κάθε συναίσθημα.

Πιο συγκεκριμένα, λοιπόν η χαρά μας υπενθυμίζει τι είναι σημαντικό στη ζωή μας και είναι μια καλή ευκαιρία για να νιώσουμε ευγνωμοσύνη για ό,τι έχουμε. Ο θυμός είναι ένα έντονο συναίσθημα και αποτελεί σημάδι ότι τα όρια ενός ατόμου έχουν παραβιαστεί, δείχνει την ανάγκη για αλλαγή και αποτελεί μια ευκαιρία να δημιουργήσει την ώθηση στο άτομο, ώστε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα.

Επίσης, η ενοχή δείχνει ότι πορευόμαστε με βάση τις προσδοκίες άλλων ατόμων και όχι τις δικές μας. Είναι μια ευκαιρία να αναπτύξουμε στρατηγικές που στοχεύουν στην αυτοεκτίμηση. Επιπλέον, η ντροπή σημαίνει ότι ενστερνιζόμαστε τα πιστεύω άλλων ατόμων για το τι πρέπει να είμαστε με αποτέλεσμα να αποσυνδεόμαστε από τον εαυτό μας και είναι η στιγμή που πρέπει να στοχεύσουμε στην αυτογνωσία. Η λύπη είναι ένα συναίσθημα, το οποίο  δείχνει το βάθος των συναισθημάτων και της έντονης φροντίδας για τους άλλους και είναι η ανάγκη να συνδεθούμε με ανθρώπους που αγαπάμε. Είναι η στιγμή που πρέπει να υποδεχτούμε το συναίσθημα και να δώσουμε λίγο χρόνο να το κατανοήσει ο εαυτός μας. Επιπλέον, η εμπιστοσύνη είναι ο τρόπος με τον οποίο συνδεόμαστε με ανθρώπους που μας βοηθούν, όπως και η έκπληξη μας βοηθάει να εστιάσουμε σε νέες καταστάσεις.

Τα συναισθήματα μας γεφυρώνουν με κάποιες πτυχές μας που πολύ πιθανόν να μην είναι αποδεχτές ούτε από εμάς και να τα απωθούμε. Αυτές τις πτυχές πολύ πιθανόν να τις φοβόμαστε και όταν κάποιο συναίσθημα τις αγγίζει, τις περισσότερες φορές αντί να υποδεχτούμε την πληροφορία, την απομακρύνουμε.

Όταν τα παρατηρούμε και δεν τα κρίνουμε γεμίζουν την καθημερινότητα, είναι το μέσο για επικοινωνίας, για συμπληρωματικότητα, για δέσμευση, για δημιουργία.

Έτσι, σε καθετί που συμβαίνει στη ζωή μας έχουμε την επιλογή να το αφήσουμε να μας προσδιορίσει, να μας καταστρέψει ή να μας ενδυναμώσει. Καθοριστικό ρόλο σε κάθε κατάσταση παίζει ο τρόπος που επιλέγουμε να αντιδράσουμε και να τη διαχειριστούμε.

Η Αλεξάνδρα Παυλέτση - Στεφανή, είναι BSc Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Αθηνών, MSc Ιατρικής Αθηνών, Λεωφόρος Μεσογείων 78Α, Αθήνα, 11527